Caïro is een stad die niet slaapt. Meer dan twintig miljoen inwoners bewegen zich dag en nacht door de straten. Het verkeer is chaotisch, de markten zijn vol, maar langs de Nijl hangt een merkwaardige rust. We brengen eerst een bezoek aan het Egyptisch Museum aan het Tahrirplein. De collectie is indrukwekkend: duizenden objecten, van sieraden tot sarcofagen, uit alle periodes van het oude Egypte. Er hangt een stoffige schoonheid in de zalen, alsof je een archief van de beschaving binnenstapt. De schatten van Toetanchamon blijven het meest tot de verbeelding spreken, maar ook de kleinere objecten vertellen hun eigen verhaal. We zeggen tegen elkaar hoe bijzonder het is om oog in oog te staan met zo’n oude cultuur, tastbaarder dan je op school of in boeken ooit hebt gevoeld. In het nieuwe Grand Egyptian Museum wordt het erfgoed op een heel andere manier gepresenteerd. Hier is alles ruimtelijk, modern, bijna als op een internationale luchthaven. De beelden staan los, de ruimtes zijn groot.
Niet ver van het Groot Egyptisch Museum, in het westen van Caïro, is onze volgende stop Gizeh. De drie piramides van Cheops, Khafra en Menkaure domineren nog steeds het landschap, ook al kruipt de moderne stad steeds dichterbij. Het contrast is scherp: eeuwenoude stenen, omlijst door flatgebouwen en verkeer. De Sfinx ligt er raadselachtig bij, deels afgesleten door de tijd, maar nog altijd indrukwekkend. Als je even blijft kijken, begin je vanzelf te fantaseren over hoe het hier ooit geweest moet zijn.
Steegjes en stoffen
We brengen in Caïro ook een dag door met gids Yomna, een archeologe met een aanstekelijk enthousiasme voor het Egyptisch erfgoed. We beginnen bij de Mohammed Ali-moskee, vanwaar je uitkijkt over de stadsdaken. Ook bezoeken we de Ben Ezra-synagoge, in het Koptische deel van het oude centrum. Volgens de overlevering werd Mozes hier als baby uit het mandje in de Nijl gehaald. We eindigen de dag op de Khan El-Khalili-markt, een wirwar van steegjes, kruiden, stoffen en kopjes thee. Het is de moeite waard om zonder haast in deze grootste soek ter wereld wat rond te dwalen. Koop een broodje bij een stalletje, maak een praatje met een winkelier; deze markt brengt je dicht bij het dagelijks leven in Caïro, al moet je als bezoeker soms ook terughoudend blijven. Een uitnodiging voor thee is vaak vriendelijk bedoeld, maar vraagt ook om gepaste afstand.
Op de golven van de Nijl
We vliegen van Caïro naar Aswan (circa vijf kwartier), waar een rustiger deel van de reis begint. We gaan drie nachten varen met een traditionele Egyptische dahabiya, een houten zeilboot aangedreven door de wind. Hiermee varen we langzaam en in alle rust stroomafwaarts over de Nijl. Aan boord heerst een andere tijd zonder haast, zonder toeters en bellen. Overdag bezoeken we historische plekken, ’s avonds eten we samen aan dek, onder de sterren.
We beginnen met een tocht naar de verplaatste Tempel van Philae, gewijd aan de godin Isis, prachtig gelegen op een eiland. Daarna de onvoltooide obelisk bij Aswan, een kolos in de rotsen, waar je de ambities van deze oude beschaving bijna kunt aanraken. Later bezoeken we de Tempel van Kom Ombo, opgedragen aan twee goden: Sobek (de krokodil) en Horus (de valk). Ook in Edfu zijn we onder de indruk van de schaal en precisie waarmee de tempel is gebouwd. Tussendoor legt de dahabiya aan bij dorpen langs de oever, waar we werkplaatsen bezoeken, dadels en handgemaakte spullen kopen en theedrinken met families. Besef in Egypte dat niet elke uitnodiging is bedoeld om direct op in te gaan. Soms wel, maar soms is het een beleefdheidsvorm. Vaak is respectvol kijken en luisteren genoeg.
De maaltijden aan boord zijn een ervaring op zich. Er vaart een chef-kok mee die dagelijks verse gerechten uit de Egyptische keuken bereidt. Denk aan molokhiyya, een kruidige soep van juteplant, en kushari, een stevige vegetarische mix van rijst, linzen, pasta en knapperige uien. Voor wie geen vlees of vis eet, of een allergie heeft, wordt met zorg een aangepast gerecht gemaakt. ’s Avonds klinken Egyptische melodieën over het dek. Op een avond verschijnt een muzikantenensemble op de boot, met dansers die opgaan in het ritme van trommels en snaarinstrumenten. We worden even uit ons hoofd gehaald, helemaal opgenomen in de sfeer. Deze optredens keren elke avond terug, steeds anders, maar altijd meeslepend. De Nijl bepaalt het tempo. Op het water vinden we in het sterrenlicht naast muziek ook veel stilte of juist mooie gesprekken. Links en rechts palmbomen, een zachte bries, de rivier die blijft stromen; de Nijl is prachtig, Egypte is de plek waar het allemaal begon.
